Nużeniec (Demodex)

Nużeniec – omówienie i sposoby leczenia

1. Nużeniec – co to jest?

Nużeniec (Demodex spp.) jest to pasożytniczy roztocz, wywołujący chorobę zwaną nużycą lub demodekozą. Występuje nie tylko u człowieka, ale także u zwierząt – np. nużeniec u psa. Skórę ludzi najczęściej kolonizuje nużeniec ludzki (Demodex folliculorum). Pasożyt ten żeruje w gruczołach łojowych skóry i mieszkach włosowych, odżywiając się lipidami i komórkami naskórka. Szacuje się, że jego nosicielami jest aż 60 % dorosłych i aż 90% seniorów.

Obecność nużeńca nie musi się wiązać z objawami chorobowymi. Niekiedy jednak na skórze pojawiają się uciążliwe zmiany, które mogą zostać pomylone z alergią. Nużyca u ludzi wymaga leczenia, inaczej może doprowadzić do powikłań, jak np. do zaostrzenia objawów trądziku różowatego (istnieje też hipoteza, że nużeniec powoduje trądzik różowaty).

Tabela1. Podstawowe informacje o nużeńcu

2. Przyczyny nużeńca

Do zarażenia nużeńcem dochodzi przez kontakt ze skórą nosiciela lub przedmiotami, których używał – np. ubraniami, ręcznikiem, pościelą, kosmetykami. Nużeniec przenosi się też wraz z kurzem. Można się nim zarazić na przykład w salonie fryzjerskim lub kosmetycznym, jak również w drogerii, podczas korzystania z testerów. Człowiek nie może się zarazić natomiast od zwierząt, gdyż nużeniec jest swoisty dla danego gatunku.

Samo wykrycie nużeńca na skórze nie jest jednoznaczne z nużycą. Dopiero patologiczne namnożenie się tego pasożyta wywołuje objawy choroby. Sprzyjającym do tego warunkiem jest obniżenie odporności organizmu. Dlatego nużeniec częściej występuje u alergików, cukrzyków, starszych ludzi, osób żyjących w ciągłym stresie. Szczególnie upodobał sobie skórę skłonną do łojotoku, ponieważ do rozwoju potrzebuje wilgotnego środowiska. Atakuje więc osoby z zaburzeniami gospodarki lipidowej i hormonalnej.

3. Nużeniec – objawy

W zależności od miejsc, które zaatakuje nużeniec, objawy mogą dotyczyć oczu, skóry twarzy lub skóry głowy. Ponieważ symptomy mają różne nasilenie i występują w różnych konfiguracjach, bywają mylone z innymi chorobami.

Nużeniec – objawy na twarzy
Nużeniec na twarzy narusza barierę ochronną skóry i jest przyczyną stanu zapalnego. Powoduje, rozszerzenie naczyń krwionośnych, przekrwienie skóry, obrzęk i rumień. Blokuje przewody wyprowadzające gruczołów łojowych oraz ujścia mieszków włosowych, doprowadzając do nadmiernego rogowacenia naskórka. Jego odchody podrażniają ujścia gruczołów łojowych, wzmagając produkcję sebum. Przyczynia się do tworzenia zaskórników. Skóra łuszczy się, mogą pojawić się na niej krostki, grudki lub ropne wypryski. Osoba zainfekowana nużeńcem odczuwa swędzenie lub delikatne łaskotanie skóry.

Nużeniec w oku
Postać oczna nużycy objawia się uczuciem piasku czy suchości oka, ich zaczerwienieniem, opuchlizną, swędzeniem. Oczy mogą być wrażliwe na światło i łzawić. Nużeńce powiek powodują przewlekłe stany zapalne i są przyczyną nawracających jęczmieni oraz gradówek. Charakterystyczne dla ich obecności jest też wypadanie rzęs oraz brwi.

Nużeniec na głowie
Swędząca skóra głowy, zwłaszcza nocą, również może świadczyć o nużycy. Skóra łuszczy się, pojawia się łupież. W niektórych przypadkach zaczynają wypadać włosy, co może być mylone z innymi rodzajami łysienia, np. łysieniem plackowatym. Może też dojść do zapalenia mieszków włosowych i pojawienia się czerwonych krostek na skórze.

Nużeniec – galeria zdjęć

4. Nużeniec leczenie antybiotykami

Ze względu na nadkażenia bakteryjne gronkowcami i paciorkowcami, którym sprzyja nużeniec, leczenie często polega na podawaniu antybiotyków. Sam pasożyt jest jednak na nie odporny, dlatego nie można opierać sposobu jego zwalczania na antybiotykach doustnych. Wdrażane jest więc leczenie miejscowe, np. za pomocą preparatów z iwermektyną. Jest to lek o działaniu przeciwpasożytniczym i przeciwzapalnym. Stosowane są również kremy i maści z metronidazolem lub kwasem azelainowym.

Czas kuracji trwa od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy, ponieważ leki działają wyłącznie na dorosłe postaci nużeńca. Jedynym wyjściem jest uzbrojenie się w cierpliwość i konsekwentne przestrzeganie przyjmowania środków leczniczych. Równolegle konieczne jest ścisłe zachowywanie reżimu higienicznego oraz dostosowanie pielęgnacji do potrzeb skóry. Działanie na dodatkowych poziomach zwiększy szansę na wyleczenie i może skrócić czas jego trwania.

5. Nużeniec leczenie domowe

Jeśli zostanie rozpoznany nużeniec, leczenie domowe również może dużo pomóc w jego zwalczaniu. Zapobiega też nawrotom nużycy. Jakie domowe sposoby warto zastosować, gdy chcemy się pozbyć nużeńca?

• Jednym z najważniejszych elementów walki z nużycą jest ścisłe zachowywanie higieny. Często pierzmy swoją odzież, pościel i ręczniki w wysokiej temperaturze. Według badań nużeniec nie jest odporny na temperaturę powyżej 54° C. Należy też codziennie brać gorącą kąpiel i często myć ręce.
• Do prania i do kąpieli warto dodawać kilka kropli olejku eterycznego z drzewa herbacianego. Działa on zabójczo na nużeńca, ponadto jest przeciwbakteryjny i przeciwzapalny. Podobnie, choć nieco słabiej działa olejek z mięty i szałwii lekarskiej. Olejki te można stosować bezpośrednio na skórę, po ich wcześniejszym rozcieńczeniu w oleju bazowym.
• Nużeńce znajdują się na przedmiotach codziennego użytku, przyborach kosmetycznych, a nawet w używanych przez nas kosmetykach. Na czas trwania leczenia zalecana jest więc rezygnacja z makijażu, a wszystkie dotychczas używane kosmetyki kolorowe muszą zostać wymienione.
• Ponieważ na nużeńca jesteśmy najbardziej narażeni, gdy spada nasza odporność, dążmy do jej wzmocnienia. Pomoże w tym prowadzenie zdrowego trybu życia. Śpijmy co najmniej 7-9 godzin, gdyż chroniczne niedosypianie osłabia działanie układu odpornościowego. Wyeliminujmy niezdrowe używki. Codziennie spędzajmy czas na świeżym powietrzu i uprawiajmy umiarkowaną aktywność fizyczną. Aby podnieść swoją odporność, zwróćmy też uwagę na to, co jemy.
• Dieta w nużycy powinna składać się z jak najbardziej wartościowych pokarmów, jak bogate w witaminy i minerały warzywa i owoce. Ograniczmy żywność przetworzoną i pokarmy obfitujące w sztuczne dodatki oraz biały cukier – znacząco obniża naszą odporność. Chociaż tłuszcze są nam potrzebne, to ich nadmiar upośledza pracę komórek układu immunologicznego, nie należy więc przesadzać z ich podażą.
• Pozytywne efekty w budowaniu odporności może przynieść też suplementacja witaminą D, magnezem i cynkiem oraz stosowanie ziół adaptogennych.
• Kluczowym w likwidowaniu nużeńca jest właściwe postępowanie ze skórą. Powinniśmy np. często robić peelingi, które ułatwią nam pozbywanie się martwego naskórka i wytrzebią nużeńce z głębszych warstw. Do wycierania twarzy używajmy osobnego ręcznika, a najlepiej – jednorazowych ręczników.
• Używajmy odpowiednich kosmetyków, gdyż źle dobrane mogą zaostrzyć problemy ze skórą. To temat, który wymaga bardziej szczegółowego omówienia, uwzględniliśmy go więc w osobnym akapicie.

6. Kosmetyki na nużeńca

Jakie kosmetyki sprawdzą się najlepiej przy nużycy? Takie, które będą ukierunkowane na walkę z problemem, a więc będą zawierały jak najwięcej substancji o działaniu:

• roztoczobójczym – jak wspomniany już wcześniej olejek z drzewa herbacianego. Jego skuteczność została potwierdzona badaniami. Stosowany regularnie przez okres 4-6 tygodni, powoduje obumieranie nużeńców. Warto więc wyposażyć się w preparat do pielęgnacji skóry twarzy z tym składnikiem, np. płyn oczyszczający Odexim,
• przeciwbakteryjnym – nużeniec zwiększa ryzyko infekcji bakteryjnych, które odpowiadają za powstawanie wyprysków i zmian ropnych. Właściwości antyseptyczne posiadają niektóre zioła, np. lawenda, glistnik jaskółcze ziele, a także substancja zwana ichtiolem. Ichtiol rewelacyjnie radzi sobie ze zmianami ropnymi, ma też właściwości przeciwzapalne i regulujące nadmierne złuszczanie się skóry. Szczególnie polecana jest jasna odmiana ichtiolu, ze względu na to, że nie jest brudzący i nie ma tak silnego zapachu jak ichtiol ciemny,
• przeciwzapalnym i kojącym – pomogą uporać się z rumieniem i złagodzą podrażnienia skóry. Silnymi właściwościami przeciwzapalnymi odznacza się lukrecja. Ekstrakt z tej rośliny niweluje odczyny alergiczne, hamuje też rozwój bakterii. Podobnie działają aloes, alantoina i betaina,
• złuszczającym i przeciwłojotokowym – systematyczne pozbywanie się martwego naskórka i oczyszczenie porów z nadmiaru sebum to ważne kroki w zwalczaniu nużeńca, tworzące niekorzystne dla niego warunki na skórze. Właściwości keratolityczne i przeciwzaskórnikowe mają kwas azelainowy, salicylowy i glikolowy. Regulują też wydzielanie sebum, redukując przetłuszczanie się skóry,
• wzmacniającym naczynka krwionośne – za obrzękiem i rumieniem stoją nadmiernie przepuszczalne, pękające naczynka krwionośne. Aby je wzmocnić i uszczelnić, należy stosować kosmetyki ze składnikami takimi, jak kasztanowiec i ruszczyk.

O czym jeszcze pamiętać, przy wybieraniu preparatów do codziennej pielęgnacji?

W nużycy sporo problemu przysparza wrażliwość skóry na różne czynniki, w tym chemiczne składniki kosmetyków. Parabeny, PEG-i, EDTA, alkohol etylowy i SLS-y agresywnie obchodzą się ze skórą i uszkadzają jej płaszcz hydrolipidowy. Niewskazane są również oleje mineralne oraz silikony, które blokują pory w skórze i są podłożem dla zaskórników. W związku z tym powinniśmy szukać kosmetyków o jak najprostszych i najlepiej naturalnych składach – mówi Natalia Munda, kosmetolog Clinica Cosmetologica

W kosmetykach z serii Odexim nie znajdziemy podrażniających ani komedogennych składników. Oparte na licznych substancjach aktywnych pochodzenia naturalnego, preparaty Odexim zwalczają problem nużycy od podstaw i chronią przed jej nawrotami. Oprócz tego łagodnie pielęgnują skórę, dbając o jej nawilżenie i regenerację. Kompletnie pokrywają wszystkie potrzeby związane z pielęgnacją skóry:

• łagodnie oczyszczają, odkażają skórę i redukują łojotok – niezawierający SLS-ów płyn oczyszczający Odexim,
• nawilżają, wzmacniają i chronią skórę przed szkodliwymi czynnikami w ciągu dnia – kremy na dzień i na rano Odexim,
• zwalczają nużeńca w nocy, gdy jest najbardziej aktywny i likwidują związany z nim świąd i podrażnienie skóry – pasta na noc Odexim.

7. FAQ – nużeniec

1. Co zrobić, gdy nużeniec zaatakuje naszą skórę?

Powinniśmy postępować zgodnie z zaleceniami dermatologa. Konieczne jest też zachowywanie higieny, częste pranie odzieży, pościeli i ręczników w wysokich temperaturach oraz podniesienie odporności organizmu. Do tego musimy zadbać w odpowiedni sposób o skórę, używając do jej pielęgnacji dermokosmetyków bez szkodliwej chemii, ukierunkowanych na zwalczanie nużeńca, jak np. preparaty Odexim.

2. Jakie dermokosmetyki stosować na nużeńca, aby usprawnić proces leczenia?

W środkach pielęgnacyjnych szukajmy składników roztoczobójczych, przeciwzapalnych, normalizujących wydzielanie sebum i proces rogowacenia naskórka, wzmacniających naczynka. Dobrze aby składniki działały też kojąco, nawilżająco i regenerowały skórę. Dermokosmetyki powinny być dostosowane do skóry wrażliwej, wolne od substancji takich, jak parabeny, PEG-i, EDTA, SLS-y, składniki zapachowe, barwniki, silikony, parafina. Najlepiej wybierać preparaty bazujące na naturalnych składnikach aktywnych, jak te z serii Odexim.

3. Czy nieleczona nużyca jest niebezpieczna?

Zignorowanie objawów nużycy prowadzi często do ich nasilenia i zajmowania kolejnych partii ciała. Gdy nużeniec zagnieździ się w oku, konsekwencją są bardzo dokuczliwe objawy. Nużeniec należy też do wyzwalaczy trądziku różowatego, poważnej i przewlekłej choroby skórnej. Zakażenie nużeńcem może przenieść się na innych ludzi, np. na domowników.

---

Bibliografia

1. Wesołowska M., Baran W., Szepietowski J., Hirschberg L., Jankowski S.: Demodicidosis in humans as a current problem in dermatology. Wiad Parazytol 2005, 51, 253-256
2. Skonieczna D., Sławianowska P., Wesołowski R., Szewczyk-Golec K.: Demodex mites – characteristics, pathogenicity, diagnostics. Diagn Lab 2018, 54, 37-44
3. Elston D.: Demodex mites: facts and controversies. Clin Dermatol 2010, 28, 502-504
4. Erbagc Z., Ozgoztas O.: The significance of Demodex folliculorum density in rosacea. Int J Dermatol 1998, 37, 421-425
5. Desch C., Nutting W.: Demodex folliculorum (Simon) and D. brevis akbulatova of man: redescription and reevaluation. J Parasitol 1972, 58, 169-177